BİR YARGITAY KARARI IŞIĞINDA TACİRLER BAKIMINDAN GENEL İŞLEM KOŞULLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
The Assessment of General Terms and Conditions in Respect to Traders in the Light of a Supreme Court Decision
Künye: GÜNDOĞDU, R., Bir Yargıtay Kararı Işığında Tacirler Bakımından Genel İşlem Koşullarının Değerlendirilmesi, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 165, Mayıs 2020, Sayfa: 955-971 (https://jurix.com.tr/article/20858).
Esas itibariyle tacirler bakımından genel işlem koşullarını değerlendirdiğim makalemin sonuç kısmı şu şekildedir:
1. Tarafları tacir olan bir uyuşmazlığın, tarafların ticari işletmesiyle de ilgili olması durumunda nispi ticari dava söz konusudur ve ticari davalara bakma görevi asliye ticaret mahkemelerine aittir. Somut uyuşmazlığın ne olduğunun önemi yoktur. Uyuşmazlığın; haksız fiil, eser sözleşmesi, kira sözleşmesi olması da sonuca etkili değildir. Bu nedenle, Yargıtay 17. Hukuk Dairesinin 03.07.2018 tarihli ve E. 2017/1825, K. 2018/6680 sayılı kararı usul hukuku (görev kuralları) bakımından isabetli değildir.
2. Genel işlem koşulları (GİK) denetiminin kişi ve konu bakımından uygulanması hakkında mehaz Alman Medeni Kanununun aksine, Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK) herhangi bir sınırlayıcı hüküm söz konusu değildir. Öğretide bazı yazarlarda ve uygulamada var olan kanaatin aksine; kanun koyucu bu hususta herhangi bir sınırlama öngörmemişken, tacirlerin de genel işlem koşulu denetiminden yararlanmasının mümkün olmadığı söylenemez. Türk Ticaret Kanunu m. 18/2’de düzenlenen “basiretli bir iş adamı gibi hareket etme” yükümlülüğü, genel işlem koşulları denetiminden tacirlerin dışlanmasına sebep olamaz. Bu yükümlülük, ancak GİK denetiminin dikkatle ve sınırlı bir şekilde uygulanmasında göz önünde bulundurulabilir.
3. Değerlendirdiğim karara konu olan olayda, kira hukuku bakımından hiçbir tartışmaya yer verilmemiş olması büyük bir eksikliktir. Zira kiraya verenin teslim borcunu düzenleyen TBK m. 301 hükmü gözetilmiş olsaydı, verilen kararın dolayısıyla da ulaşılan sonucun farklı yönde olacağı ifade edilebilir. Yargıtay kararına konu olan karar kapsamında, hem kanunun uygulanması hem ilgili hükmün içeriği bakımından isabetli bir karar verildiği söylenemez. Gerçekten de, genel işlem koşulları denetimi bir yana; uyuşmazlık konusu sözleşme hükmü bireysel bir sözleşme hükmü olmuş olsaydı dahi, somut olayda TBK m. 301’e göre kesin hükümsüzlük söz konusudur.
Makalemin yayınlandığı tarihten sonra aynı veya benzer konularda yayınlanan tespit edebildiğim eserler (çalışmalar) aşağıdaki gibidir:
2- Mert NAMLI – Birce ARSLANDOĞAN, “Kira Sözleşmelerinden Doğan Nisbi Ticari Davalarda Görevli Mahkeme”. Prof. Dr. Selçuk ÖZTEK’e Armağan, Filiz Kitabevi, 2022.
3- Mehmet KUTLU, İpotek Sözleşmelerinin Genel İşlem Koşulları Açısından İncelenmesi. Ankara: 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2022.
4- Çağdaş TOSUN, Haksız Fiilden ve Sözleşmeden Doğan Sorumluluk Çerçevesinde Sebeplerin Yarışması (TBK m. 60). Ankara: 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2021.
5- Aybüke UZUNPINAR TÜFEK, Haksız Rekabet Hukuku Bağlamında Genel İşlem Koşulları. İstanbul: 1. Bası, Aristo Yayınevi, 2021.
6– Oruç Hami ŞENER, Ticari Uyuşmazlıklarda Ticaret Mahkemelerinin Görev Alanı ve Yetki Sözleşmesi. Ankara: 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2021.
7- Ozan CAN, Basiretli Tacir (Basiretli İş İnsanı) Gibi Hareket Etme Yükümlülüğü. Ankara: 1. Baskı, Adalet Yayınevi, 2022.
8- KILINÇ, Ayşe, “Güncel Yargı Kararları Işığında Ticari Dava Niteliğindeki Kira Sözleşmesi İle İlgili Uyuşmazlıklarda Görevli Mahkemenin Belirlenmesi Üzerine Bir Değerlendirme”, REGESTA, Cilt: 8, Sayı: 1, 2023, s. 19-50.
9- Furkan ÖZBEK, Ticari Davalarda Görev. Ankara: 1. Baskı, Adalet Yayınevi, 2023.
* Sayın yazarlara çalışmalarında makaleme atıf yaptıkları için teşekkürü bir borç bilir; eserlerinin faydalı, okuyucusunun ve istifade edenlerinin bol olmasını dilerim (2024-04-03).
11- Gamze ÇAKI ÇİFCİ, Basiretli İş Adamı Gibi Davranma Yükümlülüğü. Ankara: 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2024.
* Sayın yazara eserinde makaleme atıf yaptığı için teşekkürü bir borç bilir; kitabının faydalı, okuyucusunun ve istifade edenlerinin bol olmasını dilerim (2024-05-12).
* Sayın yazara/hocama çalışmasında makaleme atıf yaptığı için teşekkürü bir borç bilir; makalesinin faydalı, okuyucusunun ve istifade edenlerinin bol olmasını dilerim (2024-09-12).
