Dolaylı vergilerin öne çıkan türlerinden birisi olan Katma Değer Vergisi (KDV) oranlarında uygulanan kalıcı ya da geçici indirimlerin mal veya hizmet bedellerine yansıtılmaması haksız rekabet olarak değerlendirilebilir mi? Diğer bir ifadeyle, “bazı işletmelerin mal veya hizmetlerinin satış fiyatını eski vergi oranı döneminde uygulanan KDV dahil satış fiyatını aynen muhafaza edecek şekilde değiştirmeleri” örneğin, KDV indirimi yapılmadan önce satış fiyatı KDV (%18) dâhil 100 TL olan bir mal veya hizmette yapılan düzenleme uyarınca KDV oranının %8’e düşürülmesine rağmen fiyatın yine 100 TL olması durumunda 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre haksız rekabetin gerçekleştiği söylenebilir mi?
Yukarıdaki örneği biraz açarak konuyu açıklamak gerekirse, A ve B işletmeleri mobilya üretim alanında faaliyet göstermekte ve sattıkları ürünlerde KDV oranı %18’e tâbi iken 01 Ağustos 2020 tarihinde yapılan düzenleme ile birlikte KDV oranı %8’e düşürülmüştür. Buna göre, her iki işletmenin de 01 Ağustos 2020 tarihinden önce KDV dâhil 100 TL tutarında bir satış gerçekleştirdiğinde alıcıdan tahsil ettiği KDV tutarı 15,25 TL’dir. Ancak 01 Ağustos 2020 tarihinden sonra 100 TL tutarında gerçekleşen satış sonucunda alıcıdan tahsil edilen KDV tutarının 7,41 TL olması gerekmektedir. İşte, tüm diğer değişkenler sabit olduğu hâlde düşürülen KDV oranının satış bedeline yansıtılmaması durumunda (15,25 – 7,41= 7,84) 7,84 TL alıcıdan haksız yere tahsil edilmiş olacaktır. Diğer bir ifadeyle, ilk etapta alıcıya KDV indirimi yapılmadan önce 84,75 + 15,25 (%18 KDV) = 100 TL olarak satılan malın, KDV indiriminin ardından 92,59 + 7,41 (%8 KDV) = 100 TL olarak satılması birçok bakımdan olumsuz sonuçlara yol açmakta; ilk bakışta alıcı bakımından KDV indiriminin herhangi değişiklik ve fayda getirmemesi göze çarpsa da bu durum, gerek rakip işletmeler arasında haksız rekabete yol açmakta gerekse de enflasyona ve devletin vergi gelirlerinin düşmesine neden olmaktadır.
Kanaatimce, KDV dâhil 100 TL’ye gerçekleştirilen bir satışın KDV indiriminin ardından da 100 TL’ye gerçekleştirilmesi durumunda diğer bir ifadeyle, KDV indiriminin fiyata yansıtılmaması durumunda haksız rekabet söz konusudur. Zira KDV indirimini fiyatlarına yansıtan işletmeler, KDV indirimini fiyatlarına yansıtmayan işletmeler karşısında dezavantajlı duruma düşeceklerdir. Bu durumda, TTK m. 55/1-e’de düzenlenen “İş şartlarına uymamak; özellikle kanun veya sözleşmeyle, rakiplere de yüklenmiş olan veya bir meslek dalında veya çevrede olağan olan iş şartlarına uymayanlar dürüstlüğe aykırı davranmış olur.” hükmüne aykırılık yani iş şartlarına uygun davranmayarak haksız rekabet gerçekleştirilmiş olacaktır.
Bu başlık altında kısaca izah etmeye çalıştığım, KDV indiriminin fiyatlara yansıtılmamasının haksız rekabet teşkil edeceğine ilişkin dikkatimi celbeden ve bu yazının da kaynağı, sayın Beyhan İNCEKARA ve Murat Can PEHLİVANOĞLU tarafından kaleme alınmış olan makaledir. İlgili makalenin ve konuya ilişkin diğer çalışmaların künyeleri aşağıda yer almaktadır.
- Beyhan İNCEKARA ve Murat Can PEHLİVANOĞLU, “Katma Değer Vergisi Oranlarının Fiyatlara Doğru Yansıtılmaması: Haksız Rekabet ve Ekonomik Etkileri”, International Marmara Social Sciences Congress (Imascon 2020 – Autumn) Proceedings Book, s. 483-491 .
- Ahmet Fatih ÖZKAN, “İş Şartlarına Uymama Nedeniyle Haksız Rekabet Hali Olarak Fiyat Tarifelerine Aykırılık”, TAAD, Yıl: 10, Sayı: 37 (Ocak 2019), s. 133-180.
- Umut Kolcuoğlu, “Haksız Rekabetin Bir Görünümü: İş Şartlarına Uymamak”. Dünya Gazetesi, 10 Şubat 2020.
- Ozan BİNGÖL, “KDV İndirimi Kimin Cebinde veya Kasasında Kalır?”. vergiyedair.com
