TEBLİĞE İLİŞKİN SORU VE TARTIŞMALAR
– Adem ASLAN (Hâkim): Acaba böyle bir dava açıldığında esas sözleşmede bir hüküm bulunsa, örneğin, “ancak kanarya sevenler bu şirkete hissedar olabilir.” ya da “ancak Malatyalılar bu şirkete ortak olabilir.” gibi bir sebep söz konusu olsa, acaba böyle bir tespit davasında mahkeme, bunun bir önemli sebep teşkil edip etmediği hususunu re’sen dikkate alabilir mi? diye sorumu sormuş olayım. Diğer taraftan da, önalım hakkı, geri alım hakkı bu konuda farklı yönde verdiğimiz kararlarda hatırlıyorum. Esasen bu konuda Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, belirleyici bir karar vermemiştir. Yani, önalım hakkının önemli bir sebep teşkil edip etmediğini değerlendir dedi, ama eder ya da etmez demedi. Acaba bu devri, sonuçta bir devir kısıtlaması olarak mı görmek lazım çünkü devir yapılabiliyor fakat şahsi bir hak tanınmış bir başka kişiye ve bu bağlamda devrin kısıtlanması mahiyetinde görmemek mümkün olabilir mi?
– Ayşe ALBAYRAK DOĞAN (Hâkim): Gerçek değerin belirlenmesi davası için öncelikle belirttiğim üzere, bir kere anonim ortaklık payının devrinin sınırlandırılmış olması gerektiği kuşkusuzdur. TTK’nın 490 vd. maddelerinden (madde başlıklarının metne dâhil olması dolayısıyla) bu anlaşılmaktadır. Belirttiğim üzere, bu devir sınırlamasının geçerli olarak düzenlenip düzenlenmediği ve ancak geçerli olarak düzenlendiği takdirde bu hakların kullanılabileceğine ilişkin öğretide, çok farklı görüşler var. Yine yanılmıyorsam, sayın CENKCİ olabilir, bir arkadaşım daha belki Sinan YÜKSEL, ana sözleşmede yer alan hükmün mutlaka ve mutlaka TTK m. 493/1 ve 2’ye uygun olması gerektiğini söylüyorlar. TTK m. 493/1 ve 2’ye uygun sınırlandırma yoksa hiçbir hâlde, devir sınırlaması geçerli değildir ve hiçbir hâlde şirket, onaydan kaçınamaz. Zaten o takdirde, TTK m. 494/3 gereğince, onayın [onay vermemenin] haksız olduğunun tespiti bir eda davası açma imkânı doğar. Fakat bazı görüşlere göre de, esas sözleşme hükümlerinin dahi, ki eski 6762 Sayılı TTK m. 418’e göre, şirket hiçbir sebep göstermeksizin dahi devre onay vermekten kaçınabilirdi ve o hüküm birçok ana sözleşmede yer alıyordu. Şimdi ana sözleşmede yer alan bu hükümler, Yürürlük Kanunu’nun 28. maddesine göre, zannedersem 1 Temmuz 2013, belli bir tarihe kadar uyarlanmadığı takdirde Kanun’a göre, geçersizdir. Bu hâlde, geçersiz sayılan bir hükme dayalı olarak bu haklar kullanılabilir mi? Kullanılabilir diyen görüşler mevcut. Önemli olan şirketin iradesidir, o hükmün orada yer alması dahi, şirketin bu yöndeki sınırlandırma iradesini gösterir işte, önemli sebeple red imkânı vermez fakat kaçış klozunu kullanma hakkı vardır diyorlar. Önemli sebep red imkânı vermez çünkü, ana sözleşmesinde yer alan hüküm buna elverişli değildir. Zaten kaçış klozuna da elverişli olmayan hâllerde gidilebilir diye, üç-dört hocanın bu yönde görüşleri var.
…
Belki dediğimiz gibi, çekişmesiz yargı kabul etmeyip 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 106’daki tespit davası dersek, tespit davasının birinci koşulunu zaten Kanun ifade etmiş, güncel hukuki yarar. Güncel hukuki yarar bağlamında tartışabiliriz, olsa olsa. O zaman deriz ki, zaten bu geçerli değil. Geçerli olmayan bir ana sözleşme hükmüne dayalı olarak bulunulan alım önerisi, red haksız olduğuna göre değer tespitine, alıma falan gerek yok denebilir. Ama benim görüşüm bu yönde değildir. Bana göre, taraflar uzlaşmış, bir kere alım önerisine muhatap olanın gelip dava açması, alım önerisini kabul ettiğini anlamına gelir. Alım önerisinde satmayı kabul ediyor, fakat değere itirazı var. Bu nedenle mahkemeye müracaat ediyor. Yani neticede, bir payın alım satımı söz konusudur. Bu hâlde, siz alamazsınız, satamazsınız demenin doğru olmayacağı kanaatindeyim.
– N. Füsun NOMER ERTAN (Prof. Dr.): Yanlış anlamadıysam, önalım hakkı bir devir sınırlaması mıdır değil midir, bunu tartışalım diyorsunuz. Bu konuda farklı fikirler var. Devir sınırlaması olmadığını söyleyenler de var, benim kanaatim, bu bir sınırlamadır. Çünkü siz, payımı devrederken bir olumlu veya olumsuz harekette bulunmamı emrediyorsunuz bu esas sözleşme hükmüyle. Yani, bir davranışta bulunulması lazım. Önce diğer pay sahiplerine payımı satıyorum, almak istiyor musunuz diye sorulması gerek. Bu bir yükümlülük ve kanaatimce sınırlamadır. Keza, bu esas sözleşme hükmüne uygun davranılmazsa karşılığında hukuki bir sorumluluk doğacak, bu da bir sınırlama getiren düzenleme olduğunu gösterir. Yani, karşılığında bir hukuki sorumluluk var; tazminat talep edilebilecek, tazminat ödemekle yükümlü olunacaksa kanaatimce, bu husus da bunun bir sınırlama olduğunu gösterir ama farklı fikirler olduğu da muhakkaktır.
– Ayşe ALBAYRAK DOĞAN (Hâkim): Önalım hakkı, bizim eski Medeni Kanunda yer alan şuf’adır. Yani, gayrimenkuller için düzenlenmiş fakat, ana sözleşmelerde bu tür hükümler olabiliyor. Önalım hakkı ayrıca bir de öncelik hakkı, öncelikle satın alma hakkı (eskiden rüçhan diyorduk). Hiç kuşkusuz benim de kanaatim, aynen Füsun hocam gibi TTK m. 493/7 var olduğu sürece, “devredilebilirlik şartları ağırlaştırılamaz.” siz devredilebilirlik şartını örneğin, öncelik hakkında, rüçhanda ondan önce ben satın alırım şeklinde sınırlandırıyorsunuz. Ben sana satmak istemiyorum, bir başkasına satmak istiyorum ama ana sözleşme izin vermiyor. Olsa olsa, bu bir sözleşmesel haktır, sözleşmeyi yapanlar arasında hüküm doğurabilir denebilir ama yanılmıyorsam, TTK m. 379’a göre ilan ediliyor, ama bu tür hakların geçerli olamayacağı kanaatindeyim.
– Arslan KAYA (Prof. Dr.): Füsun hocanın ulaştığı sonuca katılmıyorum öncelikle. Yargıtay’ın söz konusu kararında, zaten bir hüküm verilmemiş ve özellikle Yürürlük Kanunu’nun 28. maddesi karşısında belli, eski bir esas sözleşme hükmü. Yani bunun, öncelikle geçerli olup olmadığının tespit edilmesi lazım bu uyuşmazlıkta. Bu da bizi şu soruyla karşı karşıya getirir. Acaba bu, geçerli bir kısıtlama mı? Gayet aksi de söylenebilir, önalım hakkı düzenlendiğine göre amaç da yabancılaşmayı önlemek olduğundan anonim şirkette, zaten mevcut pay sahipleri de şirketin konusuyla ilgili yani yabancı kişiler olmadığı için payların yine onlarda kalması, işletme çevresinin onlardan oluşması da bu kapsamda yorumlanabilir. Zaten zımnen bu geçerli mi değil mi tartışması yapılmadan işin esasına girip bu aşamada, bu klozu geçerli kabul edip davanın görüldüğünü ifade edeyim ben.
Page 4 of 5
