LİTERATÜR (Eklenme Tarihi: 2023-06-30)
1. Mühübe GÜRLEK İLGÜN, Ecrimisil (Haksız İşgal Tazminatı) Davaları ve Yargılama Usulü. Ankara: Yenilenmiş 3. Baskı, Adalet Yayınevi, 2019.
2. Fikret EREN, Mülkiyet Hukuku. Ankara: Gözden Geçirilmiş 4. Baskı, Yetkin Yayınları, 2016.
3. Ceren YAVUZASLAN, Ecrimisil. İstanbul: 1. Baskı, Filiz Kitabevi, 2017.
4. Ali Suphi KURŞUN, Elatmanın Önlenmesi Davası. İstanbul: 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, 2021.
5. Aydın TEKDOĞAN, Ecrimisil Davaları. Ankara: 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, 2018.
6. Aziz ÇELİK, Medenî Usûl Hukuku Açısından Taşınmaz Mülkiyetine Elatmanın Önlenmesi Davası. İstanbul: 1. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, 2023.
7. İrem DURĞUN ŞANLI, Haksız İşgal – Ecrimisil Tazminatı. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
8. Burak AK, Haksız Kullanma Tazminatı (Ecrimisil). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, 2020.
9. Alpaslan ÖZALTUĞ, “Ecrimisilin Hukuki Niteliği”, YÜHFD, C.XVIII, 2021/2, s. 1407-1422.
10. ÖZDEMİR, Hayrunnisa – SARIDOĞAN, Tahir. “Ecrimisil Tazminatı”. Terazi Hukuk Dergisi 194 (2022), 77-98.
Bilindiği üzere, ecrimisil (haksız işgal tazminatı) bedelinin belirlenmesinde uygulanacak hukuk kuralı 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 995. maddesidir. Buna göre, “İyiniyetli olmayan zilyet, geri vermekle yükümlü olduğu şeyi haksız alıkoymuş olması yüzünden hak sahibine verdiği zararlar ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal eylediği ürünler karşılığında tazminat ödemek zorundadır.”
Ecrimisil tazminatının konu olduğu Yargıtay içtihatlarının demirbaşı hâline gelen Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 25.02.2004 tarihli, E. 2004/1-120 K. 2004/96 sayılı ilâmında da; ecrimisil bedelinin en az tutarının kira geliri olduğu belirtildikten sonra, hak sahibinin talep edebileceği zararların diğer bir ifadeyle, ecrimisilin kapsamının
- Haksız işgalden doğan normal kullanma sonucu eskime şeklindeki olumlu zarardan,
- Kullanmadan doğan olumlu zarardan,
- Malik ya da zilyedin yoksun kaldığı faydadan (olumsuz zarar)
oluştuğu belirtilmiştir.
Uygulamada daha çok kira geliri üzerinden ecrimisil talep edilmekte ve özellikle malik ya da zilyedin yoksun kaldığı faydanın diğer bir ifadeyle, olumsuz zararın tazmini talebine nadiren rastlanmaktadır. Aşağıda, ecrimisil bedelinin belirlenmesinde esas alınması gereken usule ve olumsuz zararın hangi durumlarda ve ne şekilde talep edilebileceğine yönelik içtihatlar yer almaktadır.
1. “Hâkim, Gerçek Ecrimisil Miktarını Tayin ve Tesbit Edebilmek İçin Resen Hareket Etmek Zorundadır.”
T.C.
YARGITAY
3. HUKUK DAİRESİ
E. 2012/18165 K. 2013/2397 T. 18.02.2013
“Davacı vekili dilekçesinde; müvekkilinin paydaşı bulunduğu taşınmazda rızası hilafın davalıların binalar inşa ettiğini, halen 12 adet binanın davalılar tarafından turistik işletme olarak kullanıldığını ileri sürerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile 01.01.1998 – 15.07.2003 tarihleri arasındaki dönem için şimdilik 31.500 USD nin 25.000 USD lik kısmının 30.05.2003 tarihinden, 6.500 USD lik kısmının ise dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte tahsilini talep etmiş, 07.04.2009 tarihli ıslah dilekçesi ile de talebini 44.316 TL ye yükseltmiştir.
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; davacının, imar uygulaması ile davaya konu taşınmazda paydaş haline geldiğini, taşınmazdaki binaların ise imardan önce taşınmazın maliki olan davalı … tarafından inşa ettirildiğini, bu nedenle davacının bedelini ödemedikçe binaların kullanımı nedeniyle hak talep edemeyeceğini, ayrıca taşınmazda paydaş olmayıp sadece işletme sahibi bulunan davalı …’e husumet yöneltilmesinin doğru olmadığını savunarak davanın reddini dilemiştir.
Mahkemece, 15.07.1998 ila 30.05.2003 tarihleri arasındaki dönem için talep edilebilecek ecrimisili belirleyen bilirkişi raporu esas alınmak suretiyle, 30.05.2003 ila 15.07.2003 tarihleri arasındaki döneme ait ecrimisil resen hesaplanmış ve davanın kısmen kabulü ile 34.198,82 TL ecrimisilin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
Hüküm, davalılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir.
Ancak, 8.3.1950 gün ve 22/4 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı’nda ‘Başkasının gayrimenkulünü haksız olarak zapt edip kullanmış olan kötü niyetli kimsenin o gayrimenkulü haksız olarak elinde tutmuş olmasından doğan zararları ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal eylediği semereleri tazminle mükellef olduğu’ sonucuna varılmıştır.
Nihayet 4.6.1958 gün ve 15/6 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı ile de ecrimisil, tazminat olarak nitelendirilmiştir. Bu kararın gerekçesinde ecrimisil davalarının Türk Kanunu Medenisi’nin 908. maddesine (TMK. md. 995) dayanan bir tazminat davası olduğu belirtilmiştir.
Bu tür davalarda hakim, gerçek ecrimisil miktarını tayin ve tesbit edebilmek için resen hareket etmek zorundadır. Bu doğrultuda yerleşen dairemiz uygulamasına göre, kira geliri üzerinden ecrimisil belirlenmesinde; öncelikle taraflardan emsal göstermeleri istenmek suretiyle benzer yerlerin kira sözleşmeleri getirtilmeli, sonrasında bilirkişi kurulu ile birlikte davaya konu taşınmaz ve emsaller incelenmeli, taşınmazın büyüklüğü ve çevre özellikleri de nazara alınarak dava konusu ilk dönemde arsa olarak serbest koşullarda getirebileceği kira parası rayice göre belirlenmeli, sonraki dönemler için ise, ilk dönem için belirlenen miktara TÜİK.ce yayımlanan ÜFE artış oranının tamamının yansıtılması suretiyle bulunacak miktardan az olmamak koşuluyla ecrimisil hesabı yapılmalıdır.
Somut olayda ise; ecrimisil miktarının tayini için mahkemece 09.11.2004 ve 04.05.2007 tarihlerinde iki ayrı keşif icra edildiği, ancak aldırılan bilirkişi raporlarının yeterli görülmemesi üzerine istinabe yoluyla … 14. Asliye Hukuk Mahkemesinden bilirkişi incelemesinin yaptırılmasının istenildiği ve bu mahkemece tayin edilen bilirkişilerce dava dosyası üzerinde yapılan inceleme ile hükme esas alınan raporun tanzim edildiği anlaşılmaktadır. Bu durum, bilirkişinin görev konusu ile ilgili olarak dava konusu taşınmaz üzerinde inceleme yapmasının zorunlu olduğunu belirten yukarıdaki yerleşik yargısal ilkeye aykırıdır.
Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz olup bu nedenlerle yerinde olan temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün HUMK. nun 428. maddesi gereğince BOZULMASINA, …18.02.2013 gününde oybirliğiyle karar verildi.”
2. “Malın Haksız Kullanımı Zararı Nazara Alınarak Kira Geliri Yanında Başka Zararların Varlığına Dayalı Hesaplama Yapılabilir.“
T.C.
YARGITAY
19. HUKUK DAİRESİ
E. 2017/2256 K. 2019/2584 T. 16.04.2019
“Davacı vekili, taraflar arasında imzalanan 22/07/2010 tarihli devir sözleşmesi ile davacı şirketin kum ocağı ruhsatını davalıya devrettiğini, ancak şantiyede kurulu bulunan hazır beton santralinin ve malzemelerin ise davalıya satılmadığı halde davalı tarafından kullanıldığını ileri sürerek müdahalenin men’i ile 5.000,00 TL ecrimisil, 15.000,00 TL maddi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davaya konu beton santralini davalının davacıdan satın aldığını, buna ilişkin tanıklarının bulunduğunu, davanın somut delillerden yoksun olduğunu, davacının dava dilekçesinde devir sözleşmesinde belirtilen ilgili yerleri devrettiğini belirttiğini, davacıya devir karşılığı verilen paranın kum ocağında bulunan alet ve edavatların bir kül halinde devredildiğini aşikar kıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, yapılan yargılama, toplanan deliller ve benimsenen bilirkişi raporuna göre, davalının beton santrali ve teçhizatlarının satışına ilişkin yazılı delil sunamadığı, davalı tarafından davacıya yemin teklif edildiği, davacı şirket yetkilisinin 22/07/2010 tarihli kum ocağı ruhsatı devir sözleşmesi ile sadece davacıya ait kum ocağı ruhsatının davalı şirkete satıldığı şantiye içerisinde bulunan ve davaya konu edilen teşvikli beton santrali ve teçhizatların davalı tarafa satılmadığı yönünde yemin ettiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile davalının beton santrali ve teçhizatları kullanmak suretiyle yaptığı müdahalenin men’ine, beton santrali ve teçhizatların davacıya iadesine, beton santralinin dava tarihine kadar davalı tarafından kullanıldığının sabit olduğu gerekçesiyle 5.000,00 TL ecrimisilin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bundan dolayı maddi tazminat talebinin reddine karar verilmiş, hüküm taraf vekillerince temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-Taraflar arasındaki … 2. Noterliği’nin 01/03/2010 tarihli ve 19… yev. nolu arazi kira sözleşmesi ile davacı şirket sahip olduğu …ak … Köyü … Mevkiinde bulunan 73/2005/… (D) ruhsat numaralı 1(A) kum-çakıl ruhsat grubu N-48-… ruhsatına ait olduğu kum-çakıl ocağını 22/02/2010 tarihinden itibaren 1 yıl süre ile 40.000,00 TL peşin para karşılığında davalıya kiralamıştır. Kira Sözleşmesinin 9. maddesine göre kiracı kum ocağı tesisini ve beton santralini dilediği gibi kullanacaktır.
Taraflar arasında daha sonra … 2.Noterliği’nin 22/07/2010 tarihli ve 6… yev. nolu ruhsat devir sözleşmesi ile daha önce kiralanan kum ve çakıl ocağı davacı tarafından davalıya ruhsat devri ile devredilmiştir. Taraflar arasında kum ocağı ve beton santraline ilişkin kira sözleşmesi 22/02/2010 -22/02/2011 tarihleri arasında 1 yıl yürürlükte kaldıktan sonra 22/02/2011 tarihinde sona ermiştir. Davalının kira süresinin bitimi ile menkul niteliğindeki beton santralini davacıya iade etmelidir. Nitekim dosya içerisindeki yazılardan davacının bu bağlamda 23/02/2011 tarihinde davalıya bir ihtarname gönderdiği anlaşılmaktadır. Bu durumda davacı davalıdan sözleşmenin sona erdiği 23/02/2011 tarihinden dava tarihi olan 25/04/2012 tarihine kadar ecrimisil tazminatı isteyebilir.
Ecrimisil, mal sahibinin mahrum kalmış olduğu gelirlere ilişkin doğan zararı olması sebebiyle en az kira geliri karşılığı zarardır. Malın haksız kullanımı zararı nazara alınarak kira geliri yanında başka zararların varlığına dayalı hesaplama yapılabilir.
Taşınır malların dava konusu dönemde mevcut haliyle serbest şartlarda getirebileceği kira parası, davacının yoksun kaldığı olumsuz zarar ecrimisilin kapsamını belirler.
Bu durumda mahkemece davacının talep ettiği ecrimisil tazminatı yukarıda açıklanan ilkeler doğrultusunda konusunda uzman bir bilirkişi kuruluna hesaplattırılması gerekirken bu ilkeler dikkate alınmadan ve dosya içeriği ile uyumlu olmayan bilirkişi raporuna göre karar verilmesi doğru olmamıştır.”
3. “Davalının Haksız Kullanımı Sonucu Davacı Taraf, Olumlu Zararın Yanı Sıra Olumsuz Zarara Da Uğraşmışsa Mahkemece Bu Zararın Da Gözetilerek Ecrimisile Hükmedilmesi Gerekir.”
T.C.
YARGITAY
8. HUKUK DAİRESİ
E. 2018/5360 K. 2020/6176 T. 14.10.2020
“Davacı vekili, müvekkiline ait dava konusu 1938 parsel sayılı taşınmaz üzerinden davalı şirkete ait araçlar tarafından taş ocağından çıkartılan kum ve çakılın ağır vasıtalarla taşınmakta olduğunu belirterek, 2.356,24 TL ecrimisil ödenmesini talep etmiştir.
Davalı vekili, müvekkil şirketin 05.03.2009 tarihinde kurulduğunu ve taş ocağının 2009 yılı Ağustos ayında ruhsata bağlı olarak işletilmeye başlandığını, 2 yılı aşkın süredir G… Belediyesi’nin göstermiş olduğu yolun kullanıldığını, davaya konu yolun 10 yılı aşkın süredir belde sakinlerince de kullanılmakta olduğunu, şirketin haksız işgalci olmadığını belirterek, davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmesi üzerine; hüküm, davacı vekili ve davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava ecrimisil isteğine ilişkindir.
1. Dosya muhtevasına, dava evrakı ile yargılama tutanakları münderecatına, mevcut deliller Mahkemece takdir edilerek karar verildiğine ve takdirde bir isabetsizlik bulunmadığına göre, davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıda belirtilen hususlar dışında kalan sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacı vekilinin oluşan ürün kaybına ilişkin temyiz itirazına gelince, gerek öğretide ve gerekse yargısal uygulamalarda ifade edildiği üzere ecrimisil, diğer bir deyişle haksız işgal tazminatı, hak sahibinin, hak sahibi olmayan kötüniyetli zilyetten isteyebileceği bir tazminat olup, 08.03.1950 tarihli ve 22/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında; fuzuli işgalin tarafların karşılıklı birbirine uygun iradeleri ile kurduğu kira sözleşmesine benzetilemeyeceği, niteliği itibarı ile haksız bir eylem sayılması gerektiği, haksız işgal nedeniyle oluşan zararın tazmin edilmesi gerekeceği vurgulanmıştır. Ecrimisil, haksız işgal nedeniyle tazminat olarak nitelendirilen özel bir zarar giderim biçimi olması nedeniyle, en azı kira geliri karşılığı zarardır. Bu nedenle, haksız işgalden doğan normal kullanma sonucu eskime şeklinde oluşan olumlu zarar ile kullanmadan kaynaklanan olumlu zarar ve malik ya da zilyedin yoksun kaldığı fayda (olumsuz zarar) ecrimisilin kapsamını belirler. Haksız işgal, haksız eylem niteliğindedir (YHGK’nin 25.02.2004 tarihli ve 2004/1-120-96 sayılı kararı).
Dosya içeriğinden ve özellikle ziraat Bilirkişisince hazırlanan 28.03.2013 tarihli ek rapordan, davalının taşınmazı kullanması sonucu davacı tarafın olumlu zararın yanısıra olumsuz zarara da uğradığı anlaşılmaktadır. O halde, Mahkemece, taşınmazın davalı tarafça haksız kullanılmasından kaynaklanan verim kaybı da gözetilerek davacı taraf lehine ecrimisile hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması bozmayı gerektirmiştir.“
4. “Zarar Gördüğünü İddia Eden Davacının Taşınmaz İşgal Edilmemiş Olsa İdi Elde Edeceği Geliri Ve İşgalin Bu Geliri Elde Etmesini Engellediğini İspat Etmesi Gerekir. Bu Nedenle Ecrimisil Miktarı Hesap Edilirken Otopark Kirasının Esas Alınabilmesi İçin Davacının Taşınmaz İşgal Edilmese İdi Otopark Olarak Kullanacağını İspat Etmesi Gerekir.”
T.C.
YARGITAY
3. HUKUK DAİRESİ
E. 2002/2218 K. 2002/4633 T. 30.04.2002
(Kararın tam metnine ulaşılamamıştır. Kaynak: Halûk Nami NOMER – Mehmet Serkan ERGÜNE, Eşya Hukuku (Zilyetlik-Tapu Sicili-Rehin Hakları-Paylı Mülkiyet), 5. Bası, On İki Levha Yayıncılık, 2017, s. 97, dn. 265.)
5. “El Atılan Alanların Sadece Direklerin Dikili Olduğu Alanlar Olamayacağı, Söz Konusu Direklerin Dikili Olması Nedeniyle Davacıların Kullanımının Etkilenme Biçimi Hep Birlikte Değerlendirilmelidir.”
T.C.
YARGITAY
8. HUKUK DAİRESİ
E. 2018/2297 K. 2018/17592 T. 18.10.2018
“…ecrimisilin, haksız işgal nedeniyle tazminat olarak nitelendirilen özel bir zarar giderim biçimi ve en azı kira geliri karşılığı zarar olduğu, haksız işgalden doğan normal kullanma sonucu eskime şeklinde oluşan olumlu zarar, kullanmadan kaynaklanan olumlu zarar ve malik ya da zilyedin yoksun kaldığı faydanın (olumsuz zarar) ecrimisilin kapsamını belirlediği, davalıların dava konusu alanlar için A1 Köyü Muhtarlığı ile imzalamış oldukları sözleşmelerde kararlaştırılan yıllık kira bedellerinin 2007 ve 2008 yılları için 4.900 TL ve 4.750 TL olduğu, el atılan alanların sadece direklerin dikili olduğu alanlar olamayacağı, söz konusu direklerin dikili olması nedeniyle davacıların kullanımının etkilenme biçimi hep birlikte değerlendirilmek suretiyle, uzman bilirkişi heyetinden alınacak rapora [istinaden] karar verilmesi gerekirken, eksik araştırma ve inceleme ile hüküm tesis edilmesi doğru olmamıştır.” (Eklenme Tarihi: 2021-09-05).
6. “Menkul Haklara Dayalı Olarak Da Ecrimisil Talebinde Bulunulabilir.”
T.C.
YARGITAY
8. HUKUK DAİRESİ
E. 2020/2033 K. 2021/3706 T. 20.04.2021
“…Menkul haklardan da faydalanılması nedeniyle ecrimisil davasına konu olabilir [talep edilebilir].
H[â]l böyle olunca, Mahkemece alanında uzman kişilerden oluşturulacak bilirkişi heyeti vasıtası ile, davalı şirketin haksız işgalinin başladığı 08.09.2009 tarihinden dava tarihine kadar dava konusu hangarın davacı tarafından kullanılamaması ve davalının faydalanması nedeniyle ecrimisil hesabı yaptırılarak hüküm altına alınması gerekirken, yazılı ve yerinde olmayan gerekçeler ile ecrimisil talebinin reddine karar verilmesi doğru olmamıştır.” (Eklenme Tarihi: 2021-10-30).
