Zaman zaman yapılan haberlerle de gündeme gelen ve gündelik hayatta bakkal, market alışverişlerinde veya site aidatlarının ödenmesinde[1] karşılaşılabilen banka/kredi kartıyla yapılan ödemelerde komisyon alınması, talep edilmesi yasal değildir.
5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun (Kanun) 17. maddesine göre, üye işyerleri mal veya hizmet bedellerinin banka veya kredi kartıyla ödenmesi talebini kabul etmek zorundadır. “Üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödemede bulunmasını isteyemez.” Hatta bu zorunluluk indirim/kampanya dönemlerinde de geçerlidir.
Kart Hamilinden Komisyon veya İlave Bir Ödeme Talep Edildiğinde Ne Yapılabilir?
Kanunun ilgili hükmüne göre, kart hamilinden komisyon veya ilave ödeme talep edilmesi hâlinde “üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar[2] tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir.” ve hükme aykırı davranan üye işyeriyle bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz.
Kanun’un “Üye işyerlerinin cezai sorumluluğu” başlıklı 40. maddesine göre, 17. maddenin 1. fıkrasına aykırı hareket eden “üye işyerlerinin işlerini fiilen yöneten görevli ve ilgili mensuplarının bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılacağı” hüküm altına alınmıştır.
Banka/kredi kartıyla ödeme yapılmasında komisyon talep edilmesi hâlinde kart hamili;
- Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşa (işyerinin ödeme altyapısını sağlayan banka veya ödeme kuruluşuna) başvurup, üye işyeri sözleşmesinin feshedilmesini sağlayabilir,
- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumuna (BDDK) şikayette bulunabilir.
- Tüketici hakem heyetine başvurup, haksız alınan bedeli geri alabilir.
Acaba kart hamilinin tüketici olmadığı durumda diğer bir ifadeyle, kurumsal kredi kartları bakımından yukarıda bahsedilen talep ve şikayetler bakımından bir değişiklik söz konusu mudur?
Kanun’un 43. maddesinde tacirlere verilen kurumsal kredi kartları bakımından uygulanmayacak hükümler tahdidi (sınırlı) olarak belirtilmiştir. Bu madde kapsamında Kanun’un 17. maddesi yer almadığından tacirlerin de haksız olarak tahsil edilen bedeli geri alabileceği ifade edilebilir.
[1]Haksız ve kanuna aykırı bir şekilde komisyon alınması/talep edilmesi durumuyla araç muayene istasyonlarında da karşılaşıldığı yönünde bkz. tuketici.org.tr
Araç muayene istasyonlarında kredi kartı ile yapılan ödemelerde komisyon ve komisyon bedelinin KDV’si ayrıca tahsil edilmektedir. Bu komisyon, makbuzda hizmet bedeli adı altında ve “6493 sayılı Kanun kapsamında kartlı ödeme hizmeti sunan firma tarafından ve sunulan kartlı ödeme hizmetine karşılık tahsil edilmektedir.” şeklinde soslandırılıp, süslü bir şekilde tahsil edilse de, 5464 sayılı Kanun’a aykırıdır (Eklenme Tarihi: 2024-07-20).
[2] Üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar ifadesinden yalnızca bankalar anlaşılmamalıdır. Günümüzde bankaların yanı sıra ödeme kuruluşları, elektronik para kuruluşları ve PTT 5464 Sayılı Kanun kapsamında üye işyeri anlaşması yapabilir.
PTT HGS ödemesi ve İBB İstanbul kart yüklemesinde geçerli midir. Bilhassa İstanbul kart abonman sadece online yükleniyor ve komisyon alıyor.
Merhaba Gökhan bey, İstanbulkartla ilgili olarak işlem ücreti / bakiye yükleme komisyonu alınmasının hukuka ve mevzuata aykırı olduğunu düşündüğümden 2022 yılında Kamu Denetçiliği Kurumuna (Ombudsmanlık) başvuru yapmıştım. İBB, Kuruma verdiği cevapta 2023 yılında kredi kartları ile yapılan işlemlerde ek ücretlerin kullanıcılara yansıtılmamasının planlandığını belirtmişti. Kamu denetçisi de, kısacası zaten artık ücret alınmayacakmış deyip, itirazımın dayanakları bakımından bir karar vermeden dosyayı kapattı. Ancak geçen aylarda bir kere ücret alınmayıp akabinde tekrar ücret yansıtmaya başlandı.
Ben hâlen dahi İstanbulkartla ilgili uygulamanın hukuka ve mevzuata aykırı olduğu kanaatindeyim. Zira yapılan işlemin / alınan hizmetin niteliği ve amacı belli olmakla beraber yansıtılan ücret de açıkça komisyon tahsil etmekten ibaret. Ayrıca bu uygulamanın banka uygulaması vasıtasıyla normal bakiye yüklemesi yapılırken komisyon alınmazken İBB’nin kendi uygulamasından yapıldığında komisyon tahsil edilmesinin iyi yönetim ilkeleriyle de bağdaşmadığını düşünüyorum.