ÖZET:
Davacı taraf 1 adet faturanın kaybolduğundan bahisle zayi belgesi talep etmiştir. Faturanın kullanıldığı belirtilmemiştir. Esasen kullanılmamış boş fatura TTK’nın 82. maddesi anlamında kaybı hâlinde zayi belgesi istenebilecek belgelerden değildir. Ancak kullanılmış fatura belge vasfını haiz olduğundan zayi belgesi talep edilebilir. Somut olayda kullanılmamış boş fatura için zayi belgesi talep edildiğinin anlaşılmasına göre, davacı vekilinin yerinde görülmeyen istinaf sebepleri nedeniyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Aynı yönde İstanbul BAM 14. Hukuk Dairesinin kararı için bkz. “Boş fatura koçanı kaybı sebebiyle Türk Ticaret Kanunu’nun 82/7 maddesi uyarınca faturaların iptaliyle zayi belgesi verilmesi mahkemeden istenemez. Yargıtay’ın konuya dair emsal kararları da bu doğrultudadır (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E. 2005/442 K. 2006/365, E. 2005/5235 K. 2006/5347 Sayılı Kararları).” İstanbul BAM 14. Hukuk Dairesi, E. 2017/1054 K. 2018/111 T. 09.02.2018
“TTK’ya göre, tacir tarafından ticari işletmesinde kullanılmak üzere bastırılan ancak henüz kullanılmamış olan boş irsaliyeler, kanunen saklanması zorunlu belgeler olarak kabul edilmemektedir. Bu nedenle, boş fatura ve sevk irsaliyelerinin kaybı nedeniyle TTK’nın 82/7. maddesi uyarınca zayi belgesi verilmesi mahkemeden istenemez. Yargıtayın konuya ilişkin emsal kararları da bu doğrultudadır (Yargıtay 11. HD 08.05.2006 gün ve E.No: 5235, K.No: 5347 ve Yargıtay 11. HD.’nin, E. 2005/442, K. 2006/365 sayılı; E. 2005/5235, K. 2006/5347 sayılı Kararları).”
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesinin 02.12.2021 tarihli, E. 2021/1725 K. 2021/1495 sayılı ilâmı (Eklenme tarihi: 2023-07-02).
“Davacı taraf boş faturaların kaybolduğundan bahisle zayii belgesi talep etmiştir. Esasen kullanılmamış boş fatura TTK’nın 82. maddesi anlamında kaybı halinde zayi belgesi istenebilecek belgelerden değildir. Ancak kullanılmış fatura belge vasfını haiz olduğundan zayii belgesi talep edilebilir. Somut olayda kullanılmamış boş fatura için zayi belgesi talep edildiğinden, davacı vekilinin yerinde görülmeyen istinaf sebebleri nedeniyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.”
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesinin 27.10.2022 tarihli, E. 2022/2077 K. 2022/1496 sayılı ilâmı (Eklenme tarihi: 2023-07-02).
“Dava, TTK 82/7. maddesi gereğince zayi belgesi verilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, karara karşı davacı tarafça istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
Somut olayda, davacı şirketin 2010-2011-2012-2013-2014-2015-2016-2017 yıllarına ticari defterleri, belgeleri, evrakları, boş fatura, irsaliye, tahsilat makbuzlarının, marka tescil belgelerinin ve etiketlerinin TTK’nın 82/7 maddesine istinaden zayi olduğuna dair belge verilmesi talep edilmiş, mahkemece ticari defterlere ilişkin zayi belgesi verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiş, karar karşı davacı tarafça istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf dilekçesinde, fatura ve irsaliyelerinin …et A.Ş. firmasınca basıldığı, firmadan 06/04/2021 tarihinde aldıkları yazının ekte sunulduğu belirtilerek, dava konusu fatura– irsaliyeler ile ilgili de zayi belgesi verilmesi talep edilmiş ise de, HMK’nın 357. maddesi uyarınca istinaf aşamasında yeni delillere dayanılamayacağı gibi, dava dışı U….Ş.’den alındığı belirtilen belgelerde 2001 ve 2002 yıllarında yapılan basımlara ilişkin bilgi verildiği, davacı tarafça 2010-2011-2012-2013-2014-2015-2016-2017 yıllarına ilişkin talepte bulunulduğu nazara alındığında, söz konusu belgelerin davacı iddiasını ispata elverişli olmadıkları, ayrıca boş fatura ve irsaliyeler kıymetli evrak vasfına haiz olmadığından bu belgeler ile ilgili zayi belgesi verilemesinin de mümkün olmadığı anlaşılmakla, davacının istinaf başvurusunun HMK 353/1-b1 maddesi gereğince esastan reddine karar verilmesi gerektiği kanaatine varıl[mıştır].”
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 16.09.2021 tarihli, E. 2021/867 K. 2021/1206 sayılı ilâmı (Eklenme tarihi: 2023-07-02).
T.C.
İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ
12. HUKUK DAİRESİ
E. 2020/319 K. 2020/294 T. 05.03.2020
DAVA: Davacı vekili, müvekkilinin Reyhanlı/Hatay’da bulunan eczanesini Kadıköy’/İstanbul’a naklettiğini, eczaneye ait eşya ve belgelerin tasnifleme ve yerleştirme işlemleri sırasında Seri … no’lu 1 adet faturanın fatura koçanında olmadığının tespit edildiğini, gerekli araştırmalara rağmen faturanın bulunamadığını, durumun tutanak altına alındığını, 22/03/2019 tarihli … gazetesinde yayınlanmak üzere kayıp ilanı verildiğini, Göztepe Vergi Dairesine bilgi verildiğini açıklanan nedenlerle müvekkilinin Reyhanlı/Hatay’dan taşınma sırasında zayi ettiği Seri .. nolu 1 adet faturanın fatura hakkında zayi belgesi verilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: Mahkemece, davacının taşınma sırasında kaybolduğunu beyan ettiği boş fatura hakkında zayi belgesi verilmesi mümkün olmadığı ve iradesi dışında bir nedenle zayi olmadığı sebebiyle davanın reddine karar verilmiştir.
İSTİNAF SEBEPLERİ: İstinaf yoluna başvuran davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde; zayi olan faturanın TTK 82/7 maddesinde sayılan evraklardan olmadığını, mahkemenin bu tespitinin hatalı olduğunu, zayi olan faturanın TTK 82. maddesinde ve TTK 82/1-d atfıyla TTK 64’de sayılan belgelerden olduğunu, mahkemece hatalı tahlil sonucu zayi belgesi istedikleri faturayı zayi belgesi alınabilecek belgelerden saymadıklarını, zayi nedenlerinin TTK 82/7 maddesinde tahdidi olarak sayılması ve müvekkilinin taşınma sırasında bu faturayı kaybetmesinin bu maddede tahdidi olarak sayılan nedenlerden hiçbirine girmediğini kabulünün hatalı olduğu ,taşınmanın sırasında kaybın zayii belgesi talebi için yeterli sebeb olduğunu belirterek, kararın kaldırılmasını ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
GEREKÇE: 6102 Sayılı Kanunun 82/7. Maddesinde “Bir tacirin saklamakla yükümlü olduğu defterler ve belgeler; yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zıyaı uğrarsa tacir zıyaı öğrendiği tarihten itibaren on beş gün içinde ticari işletmesinin bulunduğu yer yetkili mahkemesinden kendisine bir belge verilmesini isteyebileceği davanın hasımsız olarak açılacağı” [d]üzenlenmiştir. Davacının söz konusu düzenlemeden yararlanabilmesi için bir taraftan defterlerin ve belgelerin korunması amacı ile gereken dikkat ve ihtimamı göstermiş bulunması, diğer taraftan da ziyaa uğramanın onun iradesi dışında elinde olmayan bir neden ile meydana gelmiş olması gerekmektedir. İleri sürülen mücbir sebebin de defter ve belgelerin yok olması veya elden çıkması sonucunu doğuracak nitelik ve yoğunlukta olması, başka bir deyişle davacının irade dışında defter ve vesikaların tamamen veya kısmen kaybı yahut yok olması gerekmektedir. Somut olayda faturanın kaybolması için kanunda sayılan ve buna benzer hiçbir sebebe dayanılmamış olduğu, kaybetme olayının madde sayılan olaylardan olmadığı, kayıp olgusunun zayi belgesi verilmesi için yeterli olamayacağı, her tacirin basiretli bir tacir gibi davranma yükümlülüğü altında tüm ticari defter, belge ve kayıtlarını özenle saklaması gerekmektedir. Öte yandan davacı taraf 1 adet faturanın kaybolduğundan bahisle zayii belgesi talep etmiştir. Faturanın kullanıldığı belirtilmemiştir. Esasen kullanılmamış boş fatura TTK’nın 82. maddesi anlamında kaybı halinde zayi belgesi istenebilecek belgelerden değildir. Ancak kullanılmış fatura belge vasfını haiz olduğundan zayii belgesi talep edilebilir. Somut olayda kullanılmamış boş fatura için zayi belgesi talep edildiğinin anlaşılmasına göre, davacı vekilinin yerinde görülmeyen istinaf sebebleri nedeniyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
HÜKÜM: Yukarıda açıklanan nedenlerle: Davacı vekilinin istinaf başvurusunun HMK.’nın 353(1)b-1 maddesi uyarınca ESASTAN REDDİNE Peşin harcın karar harcına mahsubuna başkaca harç alınmasına yer olmadığına, İstinaf yoluna başvuran tarafından yapılan giderlerin üzerinde bırakılmasına, Dosya üzerinde yapılan inceleme sonunda HMK.’nın 362(1)-ç maddesi uyarınca kesin olmak üzere, oy birliği ile karar verildi. 05/03/2020
